Van kerk naar werf
Gelukkig, weer een mooi gebouw in het centrum van Rotterdam gered van de sloop. Het kerkgebouw van de Doopsgezinde Gemeente, tegenover het politiebureau aan het Haagseveer, heeft een nieuwe bestemming gekregen. Het is sfeervol verbouwd tot Muziekwerf, een culturele organisatie voor jeugd en muziek.
Zoals veel andere kerkgebouwen werd bij het bombardement van 14 mei 1940 het gebouw van de Doopsgezinde Gemeente in Rotterdam, gelegen nabij de Hoogstraat, vernietigd. Al tijdens de oorlogsjaren schreef de kerkgemeenschap een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuw kerkgebouw, die in twee rondes werd gewonnen door de eveneens Doopsgezinde architect Gerrit Kuiper.
Het nieuwe gebouw van de Doopsgezinde Gemeente aan het Haagseveer, met een ingang aan de Noordmolenwerf, werd vlak voor de kerst van het jaar 1951 opgeleverd. Architect G.T.J. Kuiper (1914-1996) is niet zo bekend geworden, maar hij had wel Rotterdamse roots. Het gezin Kuiper woonde in de dienstwoning van Diergaarde Blijdorp, waarvan zijn vader de eerste directeur was.
Tijdens de oorlog ving deze in zijn huis onderduikers op. Als stagiair tekende Gerrit Kuiper bij het bekende architectenbureau Brinkman & Van der Vlugt mee aan het ontwerp van Stadion Feijenoord, de Kuip.
Het kerkgebouw ligt nu ingeklemd tussen blokken woningbouw, maar in 1951 lag het nog mooi open in de vlakte van het stadscentrum, aan het eind van het water genaamd Delftsevaart.
Het kerkgebouw valt op door hoge, smalle ramen die pas op een hoogte van meer dan twee meter beginnen, waardoor het interieur vanaf de straat niet zichtbaar is. Deze beslotenheid droeg bij aan de concentratie van de gemeenteleden tijdens de eredienst.
Het gebouw werd ook wel ‘introvert’, in zichzelf gekeerd genoemd. Binnen valt het hoog oprijzende betonskelet op, de prachtige lichtarmaturen aan het plafond en het verder vooral sobere interieur. Het fraaie orgel, ontworpen en in 1954 geïnstalleerd door Flentrop, is nog geheel intact èn bespeelbaar. (De beroemde Zaanse orgelbouwer Flentrop bouwde ook het grote concertorgel van de Doelen.)
Doopsgezind
De Doopsgezinde Gemeente is een van de oudste richtingen binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Ze ontstond al kort na de Reformatie, met name in Friesland in het begin van de 16e eeuw.
Doopsgezinden waren altijd al pacifistisch ingesteld, ze weigerden wapens te dragen en maakten dus geen deel uit van de stedelijke schutterij. Nog steeds staan vrede en geweldloosheid in het geloof centraal. Deze tak van het protestantisme staat bekend als progressief. Ze leverde bijvoorbeeld de eerste vrouwelijke dominee van Nederland, Anne Zernike.
Een belangrijk kenmerk is de volwassenendoop. Pas op volwassen leeftijd kun je gedoopt worden, waarbij je een zelf opgestelde belijdenis uitspreekt. Na het vertrek aan de Noordmolenwerf kerkt de Doopsgezinde Gemeente Rotterdam nu verder in gebouw De Heuvel aan het Grotekerksplein.
Muziekwerf
Recent is het gebouw voor zijn nieuwe functie ‘jeugd en muziek’ aangepast door het Architectenbureau Powerhouse Company. Tussen de kerk en de naastgelegen pastorie werd een transparante glazen verbinding geplaatst, een nieuwe hoofdentree, die de oorspronkelijke gesloten doorgang verving.
Daardoor kreeg het gebouw meer openheid naar zijn omgeving. In de pastorie werden diverse studio’s voor muziek maken geïnstalleerd, plus een foyer en kantoorruimten. Aan de zijde van de Noordmolenwerf kwam een kunstwerk, twee grote oplichtende muzieknoten: C’est le ton qui fait la musique. Een ontwerp van Studio VollaersZwart, bekend van hun ‘city dressing’ voor grote stadsfestivals. Overigens het eerste permanente kunstwerk van dit bureau.
Jeugd en muziek
We spreken over de nieuwe functie van het gebouw, dat medio september 2024 open ging, met Roswitha Abraham, directeur van de Muziekwerf. “De doelstellingen van de Muziekwerf zijn kort samengevat: kinderen, jongeren en jong volwassenen tussen 6 en 26 jaar kennis laten maken met muziek, ze samen muziek laten maken en ze aan te moedigen om langer muziek te blijven maken.
We werken in dit gebouw samen met andere muziekorganisaties, zoals de SKVR, Codarts, het Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest, Cult North, Music Matters en anderen. We bieden ruimte aan die organisaties, maar de Muziekwerf neemt ook eigen initiatief om programma’s te ontwikkelen.
We brengen partijen bij elkaar, versterken hun onderlinge samenwerking en proberen daarnaast gaten in het aanbod te dichten.
Aan onze samenwerkingspartners kun je al zien dat we een brede muzikale smaak hebben: van klassiek tot hiphop, soul en jazz. We zijn ook in gesprek met een Eritrese band.”“We hebben muziekstudio’s in de vroegere pastorie, we zijn immers een muziekgebouw, maar we zijn geen muziekschool.
Onze partners zijn wel vaak actief in het onderwijs, zoals ZangExpress die met een lesmethode voor leerlingen van groepen 1 tot en met 8 aanwezig is op veel basisscholen in Rotterdam.
We hebben ZangExpress uitgenodigd om hier in de Muziekwerf kinderkoren te beginnen, die missen we nog veel in de stad. Ook SKVR, aanbieder van buitenschools onderwijs, biedt een breed scala van lessen aan. Talentvolle leerlingen kunnen doorstromen naar het Hellendaal Muziekinstituut of nog een stapje verder, naar Codarts.
We gaan niet zelf selecteren, talentontwikkeling ligt bij de partners. We proberen een goed evenwicht te bereiken tussen enerzijds een breed aanbod en weinig leegstand van de concertzaal en studio’s en anderzijds ruimte open te houden voor nieuwe activiteiten in de toekomst.
Jonge Rotterdammers kunnen hier zowel komen oefenen als optreden. Concerten worden aangekondigd op de website waarvoor bezoekers een ticket kunnen kopen. ”
“Het initiatief voor de Muziekwerf ligt bij Stichting Droom en Daad. Die stichting werd benaderd door het Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest dat al een aantal jaren repeteerde in de Doopsgezinde kerk. Toen het orkest hoorde dat de Doopsgezinde Gemeente afstand wilde doen van het gebouw ondernamen ze actie richting Droom en Daad.
De Doopsgezinden Gemeente schreef een serieuze tender uit voor de nieuwe bestemming van het kerkgebouw en Droom en Daad diende een plan in om er een culturele bestemming aan te geven. Gelukkig hechtte die Gemeente veel waarde aan het behoud van het gebouw en vertrouwde ze Droom en Daad de toekomst van hun kerkelijk erfgoed toe. Inmiddels heeft de Gemeente besloten om niet meer naar het gebouw terug te keren en te blijven kerken in De Heuvel.
De Muziekwerf is voortaan één en al muziek. We zijn enorm blij met deze centrale plek in de stad en dit mooie gebouw.”
(Hugo Bongers)
