Wat stond daar vroeger?
Wanneer de Rotterdammer door zijn stad struint, stommelt hij dikwijls op het contrast tussen oud en nieuw. Wij reizen terug naar de oorsprong van de stad om haar
hedendaagse verschijning te duiden. Dit keer de poort op de Lijnbaan bij de grote Albert Heijn.
Terwijl ik op deze nazomerdag onder de plataan rustig aan mijn loempia knabbel, kijk ik om mij heen. Vóór mij rijst de witte poort op. Het statige, neogotische bouwwerk onderscheidt zich op het drukke, moderne winkelplein. Hoe is dat hier beland?
Elke Rotterdammer zal het aanzicht van de achterpoort van het voormalig Coolsingelziekenhuis bekend voorkomen. De poort werd voor het eerst opgericht bij de bouw van het ziekenhuis, tussen 1839 en 1851. Het vormde de toegang tot het ziekenhuisterrein vanaf de Crispijnlaan (niet te verwarren met de hedendaagse Crispijnstraat), destijds een aanzienlijke straat die liep van de Kruiskade tot de Binnenweg, en genoemd was naar de nabije herberg Sint Crispijn.
Ruim een eeuw lang deed de poort dienst als toegang tot het toen hypermoderne ziekenhuis, dat geïnteresseerde bezoekers uit geheel Europa trok. Waar het hoofdgebouw van het ziekenhuis in mei 1940 tot ruïne verwerd, overleefde de poort de aanslag en bleef samen met enkele ziekenhuispaviljoens nog tot 1960 in gebruik.
Ondertussen werd de Crispijnlaan in 1951 omgedoopt tot Broedersstraat,1 een kortstondige verandering waar alleen de geboorte-uittreksels nog aan herinneren van Rotterdammers wier wieg begin jaren ’50 in het ziekenhuis stond. Plannen voor de hedendaagse Lijnbaan waren toen al volop in ontwikkeling. Op 9 oktober 1953 werd de Lijnbaan onder luid tromgeroffel officieel geopend.
Deze liep keurig langs de inmiddels iconische poort, die toen nog geflankeerd werd door de muren van het oude ziekenhuis. Toen de laatste artsen en verpleegkundigen zich in december 1960 naar het nieuwe ziekenhuis ‘Dijkzigt’ begaven, leek de rol van de zogenoemde Coolsingelpoort uitgespeeld. In de zomer van 1962 werden vergeefse pogingen ondernomen om de poort een nieuwe plek te geven in de tuin van het Dijkzigt-ziekenhuis. De poort bleef waar hij stond.
Voor even dan, want enkele jaren later maakte hij alsnog plaats, voor de uitbreiding van Lijnbaan. Dreigde eenzelfde lot als voor de Delftse Poort? De omstandigheden waren de Coolsingelpoort beter gezind. Zij herrees in november 1970 op dezelfde plek waar zij aleer stond, onder de plataan.
Voor de opening van het nieuwe Erasmus MC in 2018 werd nogmaals gepoogd de poort naar het huidige medisch centrum te verplaatsen, maar ditmaal stak het Historisch Genootschap Roterodamum daar een stokje voor. Inmiddels is de Lijnbaan een Rijksmonument, gezien haar belang als toonbeeld van de eerste fase van de Wederopbouw (1940-1958), en vanwege de cultuurhistorische, architectuurhistorische en stedenbouwkundige waarde.
De Coolsingelpoort en haar plataan neemt in dit monumentale aanzicht een fraaie plaats in, die dagelijks herinnert aan de stad van de mid-19e eeuw, alsook aan de ontwikkeling van de ziekenhuiszorg in Rotterdam.
(Frank Wolters)
