We Beeld This City # 43
Langs de Maas, Ode aan Jaap Valkhoff (1998), Cor Kraat
Op de kruising van de Schilderstraat en de Schiedamsedijk staat een rood, blauw en grijs gekleurd standbeeld. Het is van staal en staat op een stenen (granito) sokkel. Met zijn 1,50 bij 1,50 meter is het niet zo heel groot maar door zijn aparte kleurencombinatie valt het wel op.
De Schilderstraat zegt je misschien niet direct wat, maar het is zeg maar het verlengstuk van de Witte de Withstraat, richting het Maritiem Museum. Vanaf de kruising bij de winkels Mystiek en Marlies Dekkers tot aan de Schiedamsedijk. Vroeger zat hier de Oase-bar, een begrip in Rotterdam en omstreken. Jaap Valkhoff had met zijn broer een aantal cafés in de stad en de Oase-bar was toch wel dé bekendste. Nu staat er dus ter ere van hem een sculptuur aan de overkant van waar vroeger dit café zat.
Maar wie was Jaap Valkhoff eigenlijk? Jacobus (Jaap) Valkhoff (Rotterdam, 16 augustus 1910 – Hoek van Holland, 3 juli 1992) was een Rotterdamse musicus, zanger, accordeonist, saxofonist, componist en tekstschrijver. Rond de 2e wereldoorlog was hij een pionier van de Nederlandse Jazz. Na de oorlog trad hij op met zijn eigen orkest.
Hij schreef veel liedjes voor zichzelf maar ook voor andere artiesten. Deze liedjes worden nog altijd gezongen. Denk bijvoorbeeld aan: ‘Langs de Maas’, ‘Diep in mijn hart’ en (zeker in Rotterdam het bekendste lied) ‘Hand-in-hand kameraden’. Van dit laatste lied bestaan veel versies waaronder één voor Ajax.
Gelukkig is de Rotterdamse versie het beste gebleken. In 1992 ontving Jaap Valkhoff de belangrijke onderscheiding de Erasmusspeld. Niet veel later dat jaar overleed hij door een auto ongeluk. Hij werd 81 jaar oud.
Het initiatief voor een herdenkingsplek werd genomen door de familie Valkhoff. Het hoefde geen normaal standbeeld te worden, want “liever geen duivenstront op mijn vaders hoofd” had één van de kinderen gezegd. Maar wel graag iets herkenbaars.
Hiervoor werd de kunstenaar Cor Kraat benaderd. Deze kan je onder andere kennen van het enorme kunstwerk de Delfse Poort bij het Hofplein (zie: We Beeld This City # 26).
Cor Kraat (1946) is een Rotterdamse kunstenaar die het denken over de wederopbouw een bepaalde draai heeft gegeven. Kraat wilde meer kleur aanbrengen aan de grauwe architectuur van de stad. Over de overwegende kleur grijs van de stad tijdens de wederopbouw was wel degelijk door de stadsopbouwers nagedacht.
Kraat verklaarde echter de oorlog aan het kleurloze Rotterdam. Zijn wapen was kunst. Hij was één van de oprichters van het kunstenaarscollectief ‘Kunst en Vaarwerk’ dat Rotterdam (ongevraagd) van versiering voorzag. Zo kwam er o.a. een polaroidfoto op het Schieplein, werd een olietank in het Botlekgebied in een hoedendoos veranderd en lijkt een levensechte, rode BMW van een gevel van een parkeergarage aan het Weena te vallen.
Op de site van BKOR wordt het kunstwerk ‘Langs de Maas, Ode aan Jaap Valkhoff’ scherp uitgelegd:
De kunstenaar verdiepte zich in het leven van Japie Valkhoff en zijn liedjes. Hij verbeeldde dit door in de rode plaat van het beeld een sterk geabstraheerde vorm van een uitgetrokken accordeon uit te sparen, als symbool voor het theater en het uitgaansleven. In de blauwe plaat kun je een schip ontdekken. De kleur verwijst naar de zee en de nacht. In de grijze plaat is het profiel van Jaap Valkhoff herkenbaar. De kleur grijs staat voor glas en cement, de basiselementen van de herbouwde stad.
Het werk werd in 1998 onthuld en de wens van de familie dat er geen vogelpoep op zijn hoofd zou komen is uitgekomen. Toch heeft de sculptuur wel te lijden onder de vele bezoekers aan de immens populaire Witte de Withstraat. Zij zetten er (bier) glazen op en gebruiken het voor allerlei zaken waar het zeker niet voor bedoeld is.
Ergens zou Jaap Valkhoff dit misschien toch ook wel grappig gevonden hebben. Om als muzikant en kroegbaas toch weer te belanden tussen het uitgaanspubliek. De sculptuur is in de loop van de tijd wel enigszins gehavend en het zou best een kleine opknapbeurt kunnen gebruiken. Om daarna weer een ware ode te kunnen zijn aan deze Rotterdamse icoon.
(RdK)
