We Beeld This City #44
Het Tollens Monument, Jean Theodore Stracké (1817 – 1891)
Als je Het Park bij de Euromast binnenkomt, vanaf de Harbour Club Rotterdam, dan loop je meteen tegen een 6,50 meter hoog standbeeld aan. Het is een wit marmeren beeld van een staande man op een stenen sokkel. In de ene hand heeft hij een veerpen en in de andere een boek of schrift.
Op de sokkel valt te lezen dat het een beeld is van Tollens, geboren in Rotterdam, en dat het gemaakt is in 1860. De kunstenaar van de sculptuur is Jean Theodore Stracké.
Het is een nogal imposant standbeeld en het is ook één van de oudste beelden in Rotterdam. Nou is het zo dat je in elke grote stad van Europa zowat struikelt over standbeelden die een eer bewijzen aan vaak historisch belangrijke stadsgenoten. In Rotterdam ligt dit net wat anders. Tijdens het bombardement van de 2e Wereldoorlog in 1940 zijn niet alleen veel gebouwen vernietigd.
Ook de kunstwerken die op straat stonden zijn hierbij verloren gegaan. Bij de wederopbouw van onze stad is vooral gekozen voor moderne kunst op straat en daardoor is het Rotterdamse straatbeeld heel anders dan in andere steden. Wij zijn, denk ik, de meest anonieme stad van het land. Zo niet van Europa.
Het sculptuur waarover het nu gaat is gelukkig het geweld van het bombardement gespaard gebleven. Het staat nog altijd in Het Park en het is dus een monument voor Hendrik Tollens (1780-1856). Deze Hendrik Tollens was een Rotterdamse ondernemer die met veel succes een verf- en vernisfabriek had opgezet onder de naam Tollens & Co.
Maar het sculptuur staat er niet omdat hij ondernemer was. Het staat er omdat hij een heel populair dichter en ook tekstschrijver voor muziek en theater was. Hij schreef teksten die dicht bij het ‘gewone’ volk bleven. Hij was een zogenaamde volksdichter.
Daarmee werd hij heel bekend en geliefd in Nederland. Hij werd zelfs in 1815 geridderd in de orde van de Nederlandse Leeuw. Hij schreef ook een versie voor het Nederlandse volkslied, Wien Neerlands bloed in de aders vloeit dat lange tijd in ons land gezongen werd. Pas in 1932 werd daarna het Wilhemus officieel ons volkslied.
Toen Tollens overleed bracht dat een soort schokgolf teweeg in het land. Het volk was in rouw. Er werd zelfs een herdenkingscommitee opgericht en er werd opdracht gegeven voor een standbeeld. De opdracht voor dit monument in Het Park in Rotterdam ging naar de kunstenaar Jean Theodore Stracké.
De onthulling ervan in 1860 ging gepaard met veel ceremonie. Zo kwam koning Willem III om de plechtigheden te verrichten en waren er wel 260 muzikanten en zangers die zijn werk ten gehoren brachten. Met natuurlijk als climax zijn versie van het volkslied.
De kunstenaar van dit standbeeld, de in 1817 geboren beeldhouwer Jean Theodore Stracké, vestigde zich in 1848 in Rotterdam en werd hier docent aan de Academie van Beeldende- en Technische Kunst. Zijn vader en broers waren ook beeldhouwers dus dit ambacht zat hem echt in het bloed. Als je naar het beeld van Tollens kijkt zie je dat hij een zeer kundig man was.
Hij was zo’n gewild beeldhouwer dat hij 7 jaar later werd gevraagd om nog een beeld te maken van een andere Nederlandse dichter, namelijk dat van Joost van den Vondel. Dit beeld staat in het Amsterdamse Vondelpark.
In Amsterdam heeft men na de onthulling in 1867 de naam van het park veranderd in Vondelpark.
In Rotterdam is het nooit Tollenspark geworden maar is de naam nogal altijd gewoon Het Park. Of tegenwoordig in de volksmond, Het Park bij de Euromast.
Stracké had voor het beeld van Tollens overigens wel een ongelukkige materiaalkeuze gemaakt. Het marmer dat hij gebruikt had, het zogenaamde Carrarisch marmer bleek niet tegen de Nederlandse winters te kunnen.
Het beeld werd daarom in de winter ingepakt in houten kratten om het te beschermen. Pas in 1962 kwam er een coating op de markt waarmee vervolgens het beeld behandeld werd. Nu is de sculptuur wel tegen de weerselementen opgewassen en kan het alle seizoenen aan.
De naam van deze populaire, Rotterdamse volksdichter Hendrik Tollens leeft dus niet meer voort in de naam van een park zoals bij Vondel. Maar hoewel de fabriek niet meer bestaat, is er wel nog altijd verf te koop met de naam Tollens & Co. Mocht je die ooit tegenkomen dan weet je nu waar die naam vandaan komt.
(RdK)
