We Beeld This City #47
Zeeman aan stuurrad (1953), Bas van der Smit (Rotterdam, 1915 – 1996)
Aan de Willemskade # 15, naast de Erasmusbrug is een gevelkunstwerk te vinden van 4 x 4 meter. Het is gemaakt van zwart, wit, rood beton en smalle glas-in-loodramen. Het is de gevel van een kapel en is onderdeel van een gebouw uit 1953, het voormalige zeemanshuis Stella Maris.
Rotterdam is een grote havenstad. De grootste van Europa zelfs. Dan verwacht je in de stad toch een beetje overal matrozen, bootswerkers, etcetera. Bij de term ‘havenstad’ gaat mijn gedachte toch uit naar dronken mannen in een bar. Jongens in matrozenpakjes in een club. Die ontspanning zoeken in een bordeel of anderzijds. En zo was een groot deel van vroeger Rotterdam ook.
Maar niet alle zeemannen gingen voor het uitbundige nachtleven. En voor hen waren er de zogenoemde zeemanshuizen. Al vanaf 1854 waren deze huizen in Rotterdam te vinden. Ze waren bedoeld om zeelieden een alternatief te bieden voor het leven met drank en prostitutie.
Zo had de organisatie Stella Maris destijds een zeemanshuis aan het Willemsplein. Stella Maris was een onderdeel van een wereldwijde groep die zich bekommerde om de fysiek en geestelijke opvang van zeelieden. Het was met name gericht op katholieke zeelieden.
Maar in 1940 werd dit zeemanshuis door het bombardement verwoest. Alleen een standbeeldje van ‘Maria Stella Maris’ (Maria Sterre der Zee) is, als een wonder, tussen de brokstukken teruggevonden. In 1953 bouwde Stella Maris een nieuw zeemanshuis. Nu aan de Willemskade.
Kunstenaar Bas van der Smit (Rotterdam, 1915 – 1996) kreeg de opdracht om de gevel van de kapel te ontwerpen. Hij maakte toen al veel werken over havens en steden.
Ook behoorde hij tot de ‘Groep Abstract Rotterdam’. Het 4 x 4 meter grote, betonnen kunstwerk is dus eigenlijk een gevel van een kleine kapel in het zeemanshuis.
Doordat de gevel iets naar buiten is geschoven en met smalle glas-in-loodramen aan het pand is verbonden komt er bijzonder daglicht de kapel binnen. In de kapel stond/staat het beeldje dat het bombardement had overleefd.
Het betonnen kunstwerk zelf stelt de Madonna met het kind voor (linksboven) die een zeeman, die een stuurrad vasthoudt, als het ware beschermt. Vandaar de naam van het werk.
Maar goed, de (katholieke) zeemannen hebben ons centrum grotendeels verlaten en de kapel heeft haar functie verloren. Het voormalige zeemanshuis is nu in de handen van een projectontwikkelaar en de kapel is helaas niet meer bereikbaar.
Gelukkig is het gebouw een gemeentelijk monument en zal het niet worden gesloopt. Zelf zou ik graag eens binnen in de kapel kijken om te zien hoe de lichtinval van het glas-in-lood werkt. En of het beeldje van ‘Maria Sterre der Zee’ er nog staat.
Tot die tijd hebben we gelukkig het monumentale gevelkunstwerk ‘Zeeman aan stuurrad’ van Bas van der Smit, dat perfect past bij onze moderne havenstad.
(Bron en beeld: Platvorm Wederopbouw Rotterdam)
(RdK)
