We Beeld This City #52
Martin Lodewijk, Bleekneusjes 2022
Rotterdam Centrum doet heel erg zijn best om het gebied rond de WTC/V&D parkeergarage (als dat nog zo heet) nieuw elan te geven. Dit gebied was decennia een trieste bedoening. De betonnen gevel van de parkeergarage, de achterkant van het winkelcentrum, de rij leegstaande naoorlogse gebouwen… samen vormde het een verpauperde doorgang van de Meent naar de Hoogstraat. Het heet de Westerwagenstraat, met haar Westerwagenhofjes.
Gek genoeg zitten hier ook al heel lang een paar parels van de Rotterdamse horeca. Op de hoek van de Meent en de Westerwagenstraat heeft Café Restaurant Dudok een zeer succesvol terras. Een stukje verder de straat in zit Wijnbar Janssen en Van Dijk. Hier is het altijd gezellig. Dit ondanks het stofhappen door bouwputten en rooksnuiven door de parkeergarage. Ook één van de beste Chinese Restaurants Asian Glories is in deze desolate omgeving altijd populair gebleven.
En ja… Natuurlijk is het ook zo dat je in New York de beste pizza eet op een parkeerplaats en in Wenen de lekkerste schnitzels naast een bouwput. Maar er zijn grenzen! En gelukkig heeft Rotterdam de stap gezet om de boel op te knappen.
We zijn van ver gekomen maar er is licht aan het eind van de tunnel. De gevel van de Parkeergarage is opgeknapt en wordt, door het aanbrengen van vele klimplanten, een groene oase.
Het winkelcentrum waar ooit V&D en Hudson Bay zaten wordt omgetoverd naar een modern winkel/kantoorcomplex.
En de leegstand aan de kant van het Kerkplein is gesloopt. Deze zijn vervangen door frisse nieuwe wooncomplexjes waardoor studenten een slaapplekje in het Centrum hebben gekregen. En bij deze plek kom ik op het kunstwerk dat ik dit keer wat aandacht wil geven. Het heet Bleekneusjes en het hangt op de gevel van de nieuwbouw aan het 2e Westerwagenhof.
Zeg maar, de doorgang langs de Wijnbar naar de loopbrug naar het Kerkplein. Hier hangt sinds 2022 een 2 x 2 meter groot monument. Het is gemaakt van gepoedercoat staal, dibond en het verbeeld een zwart Silhouet van twee kinderen voor een gekleurde illustratie van het Hollandse platteland van 1944.
In 2022 vond de onthulling plaats van deze plaquette. Het kunstwerk is ter herinnering aan de Rotterdamse kinderen én hun gastgezinnen in de hongerwinter tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de laatste jaren van deze oorlog zijn er in de provincies Friesland, Groningen, Drenthe, Gelderland en Overijssel circa 18.000 kinderen uit Rotterdam opgevangen om aan te sterken. Deze zogenoemde ‘Bleekneusjes’ vonden bij gastgezinnen in deze provincies een warm ontvangst. Ze kwamen weer op kracht door het goede eten dat daar nog wel voorhanden was.
Hoe ze daar terecht zijn gekomen is moeilijk te achterhalen. Uit getuigenissen weten we dat een deel de reis in (vracht)auto’s heeft gemaakt. Met het oog op de veiligheid reden die vooral in het donker. Het rijdend materieel was vaak in slechte staat.
De tocht naar het noorden of oosten ging daardoor heel langzaam: pas in de vroege ochtend werd de bestemming bereikt. Een manier om veel kinderen tegelijk te transporten was per schip. Ook dat was niet makkelijk. Alleen schippers met schepen die een rol speelden in de voedselvoorziening voeren nog. Door het dichtvriezen van de binnenwateren was het vervoer over water (bijna) niet mogelijk.
Naast de georganiseerde transporten hebben ouders hun kinderen zelf op de fiets of zelfs lopend weggebracht of meegestuurd met anderen naar het oosten of noorden. Na de bevrijding bleek dat het merendeel van de Rotterdamse kinderen zich op dat moment in het noorden bevonden.
Veel kinderen werden al in april bevrijd. Veel eerder dan hun ouders in het westen van het land.
Om naar huis te kunnen, moest eerst heel Nederland bevrijd zijn en de voedselsituatie in de eigen stad weer normaal zijn. Daarnaast was het transport ook nu weer een probleem. Veel vervoermiddelen waren meegenomen naar Duitsland of verkeerde in slechte toestand. Gelukkig boden de geallieerden aan om transporten te regelen. De opvang bij die gastgezinnen betekende letterlijk de redding van de Bleekneusjes.
In Rotterdam zouden ze waarschijnlijk door het voedseltekort gestorven zijn. Er zijn nog veel ‘kinderen’ die met dankbaarheid aan die periode terugdenken. Terug naar het Westerwagenhof waar de herinnering aan deze Bleekneusjes aan de gevel hangt. Hier is eten en drinken nu in overvloed aanwezig. De opknapbeurt van de Westerwagenstraat is bijna voltooid. En de keuze voor deze plek voor het monument lijkt wel heel goed gekozen.
Dankzij een Bewonersinitiatief en veel betrokken partijen kwam het monument tot stand. In 2022 ontwierp striptekenaar Martin Lodewijk, die zelf ook de oorlog en hongerwinter meemaakte, het kunstwerk.
Martin Lodewijk (Rotterdam, 1939) is al vijfenzestig jaar striptekenaar. Hij groeide op in het naoorlogse Rotterdam met Nederlandse tijdschriften als Robbedoes, en Tom Poes als inspiratie.
Lodewijk probeerde al vroeg zelf strips te maken en met succes: al op 17-jarige leeftijd publiceerde hij cartoons en strips. Zijn bijdrage aan de stripwereld omvat de alom bekende sciencefictionreeks Storm. Het meest bekend is hij als auteur van de stripreeks Agent 327, waarin hij kans ziet zijn diepe liefde voor zijn geboortestad Rotterdam vast te leggen.
Dus, mocht je nou bij Wijnbar Janssen en Van Dijk zitten, of op het nieuwe terras bij Savor & Nosh, of over de brug lopen richting het food walhalla De Markthal… Kijk dan naar de cartooneske plaquette en denk even aan de Rotterdamse kinderen die 80 jaar geleden alleen maar konden dromen van deze luxe. En ‘count your blessings’.
Met dank aan Stadsarchief Rotterdam (Tekst en foto’s Robert de Keizer)
